اثر هالوپرایمینگ بر خصوصیات مورفولوژیک و بیوشیمیایی کنجد (sesamum indicum l.) تحت تنش قلیائیت

به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار بذر بر پارامترهای جوانه¬زنی و رشد رویشی گیاه کنجد (رقم gl-13) آزمایشی در چند مرحله انجام شد. آزمایشات جوانه¬زنی در شرایط آزمایشگاه به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. آزمایش اول پرایمینگ با نمک nacl بود. فاکتورهای آزمایشی شامل غلظت نمک nacl در 4 سطح (0، 50، 100 و 150 میلی¬مولار) و زمان پرایمینگ در 4 سطح (6، 12، 18 و 24 ساعت) بود. نتایج این آزمایش نشان داد که پرایمینگ با غلظت¬های پایین کلرید سدیم سبب افرایش سرعت جوانه¬زنی، طول و وزن خشک ساقه¬چه و ریشه¬چه می¬گردد. طبق این آزمایش بهترین پیش تیمار برای اعمال هالوپرایمینگ در گیاه کنجد، کلرید سدیم 50 میلی¬مولار و زمان 24 ساعت معرفی شد. در آزمایش دوم اثر غلظت nahco3 (0، 10، 20 و 30 میلی¬مولار) و زمان¬های مختلف پرایمینگ (6، 12، 18 و 24 ساعت) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این آزمایش تیمار بی¬کربنات سدیم 30 میلی مولار با مدت 18 ساعت به عنوان بهترین پیش تیمار معرفی شد. به منظور بررسی اثر هالوپرایمینگ بر خصوصیات مورفولوژیک و بیوشیمیایی کنجد در شرایط تنش قلیائیت (تیمار با بی¬کربنات سدیم) آزمایش سوم در گلخانه انجام شد. در این آزمایش تیمار¬ها شامل پرایمینگ (صفر، آب مقطر، نمک nacl و نمک nahco3) و تنش قلیائیت (0، 15، 30 و 45 میلی مولار بی¬کربنات سدیم) بود. غلظت مورد¬نظر دو نمک و زمان پرایمینگ از دو آزمایش اولیه به¬دست آمد. نتایج نشان داد که تنش قلیائیت موجب کاهش طول ساقه و ریشه، وزن خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ، محتوی کلروفیل برگ و پتانسیل عملکرد کوانتوم (fv/fm) گردید. با افزایش تنش قلیائیت، تیمارهای مختلف پرایمینگ سبب افزایش طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب، کلروفیل b و میزان fv/fm نسبت به تیمار بدون پرایم شدند. با افزایش سطح قلیائیت، میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم کاهش یافت در-حالی که میزان سدیم، میزان کلسیم و منیزیم اندام هوایی افزایش یافت. هیدروپرایمینگ سبب افزایش میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم شد. همچنین کلیه تیمارهای پرایمینگ در سطوح قلیائیت 15 و 30 میلی مولار سبب افزایش میزان منیزیم نسبت به تیمار بدون پرایم شدند. با افزایش میزان قلیائیت غلظت پرولین و کربوهیدرات¬ها به طور معنی¬داری افزایش یافت به طوری که بیشترین میزان آن¬ها مربوط به سطح قلیائیت 45 میلی مولار و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد (صفر میلی مولار) بود. بیشترین میزان مالون¬دی¬آلدئید در سطح تنش قلیائیت 30 میلی مولار و شرایط بدون پرایم مشاهده شد. کمترین میزان مالون¬دی¬آلدئید در شرایط بدون تنش قلیائیت و تیمار بدون پرایمینگ وجود داشت. به¬طور¬کلی تمام تیمارهای پرایمینگ بذر در کاهش اثرات تنش قلیائیت موثر بودند. بیشترین اثرات مثبت را هیدروپرایمینگ بر وزن خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب، کلروفیل b و میزان fv/fm داشت.